XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa

Testuingurua

Beste erreferentzi sistema batzuk ere oso erabilgarriak dira Fisikan: koordenatu esferikoak edo koordenatu zilindrikoak, adibidez.

Baina lan honetan koordenatu cartesiarrak bakarrik erabiliko ditugu.

Gure inguruan dauden gauzak begiratzen baditugu, guztiak eten gabe higitzen ari direla ikusiko dugu: Lurra, Eguzkia, Ilargia, e.a.

Beraz, edozein gorputzatan finkatuta dagoen edozein erreferentzi sistema, sistema higikor bat da, hots, higitzen ari den sistema bat.

Hori dela eta, guk ikusten ditugun higidurak oso erlatiboak direla esan behar da: nirekiko higidura bat da, baina ni ere higitzen ari naiz eta.

Dena dela, zatiki baten gainean ta inongo indarrik ez dagoenean, zatiki hori sistema batetik azelerazio gabe bezala ikusten bada, orduan, erreferentzi sistema hori inertziala dela esan ohi da.

Sistema inertzialak azelerazio gabekoak direla, esandakoaren ondorio bat besterik ez da.

Fisikarien eritzi komun bat zera izan da: gorputzen higidurak gidatzen dituzten legeak, bata bestearekiko abiadura konstante batez higitzen ari diren bi behatzailerentzat berdinak izan beharko direla.

Beraz, ez dago diferentziarik ping-pong jokaldi bat etxean edo abiadura konstante batez doan tren baten barnean egitean; alderantzizkoa, experientziaren kontra joatea izango litzateke eta.

Hori dela eta Newton-ek erlatibitatearen printzipioa ezarri zuen: Espazio batean sartuta dauden gorputz batzuren besteekiko higidurak berdinak dira, espazioa geldirik, nahiz lerro zuzen batean abiadura konstante batez higitu.

Erlatibitateari buruzko problemak erlatiboki higitzen ari diren neurketekin lotuta daude.